Bergamotka, znana botanicznie jako Citrus bergamia, to owoc cytrusowy o charakterystycznym, świeżym aromacie, który od wieków cieszy się popularnością zarówno w kuchni, jak i w świecie aromaterapii, kosmetyki oraz perfumiarstwa. Jej intensywny, świeży aromat oraz liczne korzyści zdrowotne sprawiają, że olejek eteryczny z bergamotki stał się nieodłącznym elementem wielu domowych i profesjonalnych rytuałów pielęgnacyjnych. Pochodząca głównie z regionu Kampanii we Włoszech, bergamotka jest ceniona za swoje liczne właściwości prozdrowotne oraz wszechstronne zastosowanie w różnych dziedzinach. W tym artykule przyjrzymy się bliżej jej korzyściom zdrowotnym, zastosowaniom w kosmetyce, aromaterapii oraz perfumiarstwie, a także omówimy skład chemiczny, kwestie związane z ciążą i alergiami.

Historia i pochodzenie bergamotki

Bergamotka ma swoje korzenie w południowej Azji, lecz obecnie jest głównie uprawiana w regionie Kampanii we Włoszech, zwłaszcza w okolicach miasta Reggio Calabria. Ten region, znany jako „stolica aromatycznych cytrusów”, dostarcza najwyższej jakości owoce, które są następnie przetwarzane na olejek eteryczny. Przez wieki bergamotka była ceniona nie tylko za swoje walory aromatyczne, ale także za właściwości lecznicze, wykorzystywane w tradycyjnych medycynach.

Pierwsze zastosowania olejku bergamotkowego

1. Woda toaletowa, później kolońska „Aqua Mirabilis” z XVIII w. autorstwa perfumiarza Jeana Maria Farina, dziś znana pod marką „Echte Kolonisch Wasser 4711”
2. Aromatyzowana herbata Earl Grey – jedna z legend mówi, że w XIX w. książę Charles Grey otrzymał transport chińskiej herbaty, która składowana była obok worków z owocami bergamoty i przesiąkła ich zapachem. Tak narodziła się herbata Earl Grey, którą kochamy do dzisiaj.

Proces ekstrakcji olejku eterycznego z Bergamotki

Bergamotka to krzew lub drzewko rosnące do ok. 5m wysokości, o dużych owocach z zieloną grubą skórką i kwaśnym miąższem, nienadającym się do spożycia. Bergamotki uprawiane są tylko do pozyskiwania olejku eterycznego, a Włochy dostarczają ok. 80% olejku eterycznego w skali świata.

Olejek eteryczny z bergamotki jest pozyskiwany głównie poprzez wyciskanie ze skórek owoców metodą Pelatrice (wydajność 0,5%). Proces ten pozwala na zachowanie pełni aromatycznych i terapeutycznych właściwości olejku. Najwyższą jakość olejku otrzymuje się z dojrzałych owoców, które jeszcze nie opadły z drzewka. Po destylacji, olejek jest przechowywany w butelkach z ciemnego szkła, co chroni go przed degradacją spowodowaną przez światło i ciepło, zapewniając długotrwałą świeżość i jakość.

Olejek eteryczny z bergamotki ma intensywny świeży, słodki owocowy zapach z nutami górnymi przypominającymi cytrynę, który z czasem zmienia się w zapach kwiatowo-balsamiczny.

Skład chemiczny i właściwości aromatyczne

Olejek eteryczny z bergamotki zawiera związki takie jak karwakrol i linalol. Oba związki mają właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Olejek eteryczny ma również potencjał jako tonik, zapobiegający kamieniom żółciowym. Oprócz działania przeciwzapalnego olejek bergamotki ma również właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.

Olejek eteryczny z bergamotki wyróżnia się bogatym i złożonym składem chemicznym, który przyczynia się do jego wszechstronnych właściwości terapeutycznych i aromatycznych:

• Linalol (do 20%): Nadaje olejkowi delikatny, kwiatowy aromat. Linalol posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne oraz relaksujące.
• Limonen (25-50%): Odpowiada za cytrusową nutę zapachową. Limonen działa przeciwzapalnie, przeciwutleniająco oraz poprawia nastrój.
• Octan linalilu (15-40%): Łagodzi i nawilża. Ma działanie antyoksydacyjne pomagające w ochronie skóry przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
• Terpinene-4-ol (5-10%): Wspiera działanie antyseptyczne i odświeżające skóry.

Dzięki tym składnikom, olejek z bergamotki nie tylko zachwyca swoim aromatem, ale także oferuje szeroki zakres korzyści zdrowotnych i kosmetycznych.

Uwaga! Olejki eteryczne z bergamotki zawierają w swoim składzie pochodne kumaryny, które są fototoksyczne. W kompozycjach zapachowych zaleca się stężenie do 2%, w produktach na skórę do 0,4%.

Bergamotka wyróżnia się szczególnym bogactwem witaminy C, która odgrywa kluczową rolę w wzmacnianiu odporności oraz promowaniu zdrowia skóry. Ta niezbędna witamina wspiera organizm w walce z infekcjami, a także pomaga w produkcji kolagenu, co przyczynia się do elastyczności i młodzieńczego wyglądu skóry.

Oprócz witaminy C, bergamotka zawiera znaczne ilości polifenoli i flawonoidów – silnych przeciwutleniaczy, które chronią komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Te naturalne związki przeciwdziałają procesom starzenia się skóry oraz wspierają ogólną kondycję organizmu, redukując ryzyko chorób przewlekłych.

Bergamotka jest również doskonałym źródłem minerałów, w tym potasu, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Potas pomaga w regulacji ciśnienia krwi, wspiera prawidłowe bicie serca oraz utrzymanie równowagi elektrolitowej w organizmie.

Korzyści z używania olejku eterycznego z bergamotki

1. Aromaterapia i poprawa nastroju
Olejek z bergamotki jest niezwykle popularny w aromaterapii dzięki swojemu orzeźwiającemu i podnoszącemu na duchu zapachowi. Stosowany w dyfuzorze, pomaga zredukować stres, poprawić nastrój oraz zwiększyć koncentrację. Jego aromat działa relaksująco, jednocześnie dodając energii i witalności.

2. Pielęgnacja skóry
Olejek z bergamotki ma silne właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne, co czyni go idealnym składnikiem do pielęgnacji skóry trądzikowej. Pomaga w oczyszczaniu skóry, redukcji stanów zapalnych oraz odświeżaniu jej wyglądu. Dodatkowo, jego właściwości nawilżające wspierają regenerację komórek skóry, nadając jej zdrowy i promienny wygląd.

3. Perfumy i kompozycje zapachowe
Bergamotka jest kluczową nutą w wielu klasycznych i nowoczesnych perfumach. Jako nuta głowy, dodaje świeżości i lekkości kompozycjom zapachowym, harmonizując się z innymi nutami, takimi jak kwiatowe, drzewne czy orientalne. Dzięki swojej wszechstronności, olejek z bergamotki jest nieodzownym składnikiem wielu unikalnych perfum.

4. Wsparcie dla układu oddechowego
Olejek z bergamotki może pomóc w łagodzeniu objawów przeziębienia, kaszlu oraz zapalenia zatok. Jego działanie rozkurczające na mięśnie klatki piersiowej oraz właściwości oczyszczające drogi oddechowe sprawiają, że jest doskonałym dodatkiem do inhalacji oraz masaży relaksacyjnych.

Właściwości prozdrowotne bergamotki

Bergamotka jest bogata w liczne związki chemiczne, które przyczyniają się do jej korzystnych właściwości zdrowotnych:

• Działanie antyseptyczne i antybakteryjne: Olejek eteryczny z bergamotki wykazuje silne właściwości antybakteryjne, co pomaga w walce z infekcjami dróg oddechowych oraz skórnymi.
• Właściwości przeciwzapalne: Związki takie jak linalol i limonen działają przeciwzapalnie, co może pomóc w redukcji stanów zapalnych w organizmie.
• Poprawa nastroju i redukcja stresu: Aromat bergamotki ma działanie relaksujące i antydepresyjne, pomagając w redukcji stresu i poprawie ogólnego samopoczucia.
• Wsparcie układu oddechowego: Inhalacja olejku z bergamotki może pomóc w łagodzeniu objawów przeziębienia, kaszlu oraz astmy poprzez oczyszczanie dróg oddechowych.

Zastosowanie w Kosmetyce

Bergamotka jest niezwykle popularna w kosmetyce ze względu na swoje właściwości pielęgnacyjne i aromatyczne:

1. Peelingi i scruby – Dodatek olejku z bergamotki do peelingów cukrowych czy solnych pomaga w delikatnym złuszczaniu skóry, nadając jej świeżości i blasku.
2. Kremy i balsamy – Bergamotka działa przeciwzapalnie i antybakteryjnie, co sprawia, że jest idealnym składnikiem kremów do twarzy oraz balsamów do ciała, szczególnie dla skóry trądzikowej. Łagodzi stany zapalne skóry, objawy łuszczycy, łojotoku.
3. Toniki i serum: Dodatek olejku w tonikach pomaga w oczyszczeniu skóry, nawilżeniu i poprawie jej elastyczności, a także nadaje delikatny, orzeźwiający zapach.
4. Perfumy DIY: Bergamotka jest doskonałym składnikiem do tworzenia własnych perfum, jako nuta głowy, która nadaje kompozycji świeżości i lekkości.

Z ciekawostek warto wiedzieć, że olejek eteryczny z bergamotki jest naturalnym dezodorantem ponieważ ma właściwości rozkładu bakterii potowych.

Zastosowanie w aromaterapii

Aromaterapia wykorzystuje olejek z bergamotki ze względu na jego liczne korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego:

1. Redukcja stresu i relaksacja: Rozpylanie olejku w pomieszczeniu lub dodanie go do kąpieli pomaga w redukcji stresu i napięcia, wprowadzając stan głębokiego relaksu.
2. Poprawa nastroju: Bergamotka działa antydepresyjnie, podnosząc nastrój i pomagając w walce z uczuciem smutku czy zmęczenia.
3. Wspomaganie skupienia: Aromat bergamotki może zwiększać koncentrację i jasność umysłu, co jest szczególnie przydatne podczas nauki czy pracy.
4. Łagodzenie objawów przeziębienia: Inhalacja olejku z bergamotki może pomóc w oczyszczaniu dróg oddechowych, ułatwiając oddychanie podczas przeziębienia.

Dodatkowo warto wiedzieć, że olejek eteryczny z bergamotki obniża poziom kortyzolu w ślinie, obniża lęki wywołane stresem i łagodne zaburzenia nastroju oraz bólu nowotworowego. Sprawdzi się świetnie jako środek wspomagający po przebytych traumach.

Zastosowanie w perfumiarstwie

Bergamotka jest kluczowym składnikiem wielu klasycznych i nowoczesnych perfum, ze względu na swoją wszechstronność i unikalny zapach:

1. Nuta głowy: Jako nuta głowy, bergamotka dodaje świeżości i lekkości kompozycjom zapachowym, które są pierwszym wrażeniem perfum.
2. Balansowanie kompozycji: Bergamotka harmonizuje się z innymi nutami, takimi jak kwiatowe, drzewne czy orientalne, dodając kompozycjom równowagi i głębi.
3. Innowacyjne kompozycje: Bergamotka umożliwia tworzenie unikalnych, synergistycznych mieszanek zapachowych, które wyróżniają perfumy na rynku.

Olejek z bergamotki często używany jest jako składnik męskich wód kolońskich o zapachu cytrusowym, najczęściej występuje w połączeniu z innymi olejkami cytrusowymi.

Zapach bergamotki można znaleźć m.in, w takich perfumach jak: Eau Asuvage Dior, Hermes Hermes, Old Spice Shulton, Brut Faberge, Chypre Coty, Chanel No5 i No 22, Masumi Coty, Gucci No 1.

Bezpieczeństwo stosowania 

Pomimo licznych korzyści, istnieje kilka obaw związanych z bezpieczeństwem stosowania olejku eterycznego z bergamotki. Przede wszystkim, ten cytrusowy olejek eteryczny nie powinien wchodzić w interakcje z innymi lekami. Chociaż nie powoduje nadwrażliwości na światło, osoby o wrażliwej skórze powinny unikać jego stosowania. Zaleca się skonsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem używania olejku, aby upewnić się, że jest on odpowiedni dla Twojego typu skóry i stanu zdrowia. Niemniej jednak, poważne skutki uboczne związane z jego stosowaniem są rzadkie.

W olejku eterycznym z bergamotki znajduje się związek chemiczny znany jako bergapten, który jest fototoksyczny, gdy jest narażony na działanie promieni UV. Jednak proces redestylacji parowej skutecznie usuwa ten fototoksyczny związek, minimalizując ryzyko negatywnych reakcji skórnych. Dodatkowo, olejek eteryczny z bergamotki można bezpiecznie rozcieńczyć z odpowiednim olejem nośnikowym, takim jak olej kokosowy czy migdałowy, co pozwala na stworzenie produktu kosmetycznego odpowiedniego nawet dla osób o wrażliwej skórze.

Należy zachować ostrożność podczas jego stosowania, zwłaszcza w określonych sytuacjach:

• Ciąża: Przed użyciem olejków eterycznych podczas ciąży, w tym bergamotki, warto skonsultować się z lekarzem. Niektóre olejki mogą wpływać na hormony czy mieć inne skutki uboczne.
• Alergie: Osoby z wrażliwą skórą lub skłonnością do alergii powinny przeprowadzić test płatkowy przed pełnym zastosowaniem olejku. Należy nanieść niewielką ilość rozcieńczonego olejku na mały obszar skóry i obserwować reakcję przez 24 godziny.
• Fotowrażliwość: Olejek z bergamotki, podobnie jak inne olejki cytrusowe, może zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Zaleca się unikanie bezpośredniego kontaktu ze słońcem po zastosowaniu olejku na skórę.
• Stosowanie na skórę: Zawsze rozcieńczaj olejek eteryczny z bergamotki z olejem nośnikowym przed nałożeniem na skórę, aby uniknąć podrażnień.

Jak wybrać wysokiej jakości olejek Eteryczny z Bergamotki

• 100% czysty olejek: Upewnij się, że olejek jest w 100% czysty, bez dodatków czy rozcieńczalników.
• Metoda ekstrakcji: Wybieraj olejki pozyskiwane poprzez tłoczenie lub destylację parową, co gwarantuje zachowanie pełni właściwości terapeutycznych.
• Bergapten: Jeśli chcesz uniknąć fototokstyczności poszukaj olejku bergamotkowego bez tego składnika – będzie on pochodził z redestylacji.
• Certyfikowane surowce: Sprawdź, czy olejek posiada odpowiednie certyfikaty jakości, takie jak organiczne czy ekologiczne.
• Butelki z ciemnego szkła: Olejki powinny być pakowane w butelki z ciemnego szkła, które chronią je przed degradacją spowodowaną przez światło.
• ISO: Olejek z bergamotki powinien spełniać wymagania ISO-3520

Podsumowanie
Bergamotka to niezwykle wszechstronny olejek eteryczny, który odgrywa kluczową rolę w aromaterapii, kosmetyce oraz perfumerii. Jego bogaty skład chemiczny zapewnia liczne korzyści zdrowotne, od redukcji stresu i poprawy nastroju, po wsparcie dla skóry i układu oddechowego. Dzięki wysokiej jakości olejkowi z bergamotki, można cieszyć się naturalnymi, skutecznymi i bezpiecznymi produktami, które wspierają zarówno zdrowie, jak i piękno. Pamiętaj jednak o zachowaniu środków ostrożności, zwłaszcza podczas ciąży i w przypadku alergii, aby maksymalnie wykorzystać jego właściwości bez ryzyka.

Baza Kosmetyczna oferuje najwyższej jakości olejek eteryczny z bergamotki, idealny do wszelkich zastosowań pielęgnacyjnych i terapeutycznych. Odkryj moc natury i zadbaj o siebie w najczystszy możliwy sposób!

Źródła
W. Brud, I. Konopacka-Brud, „Najlepsze olejki eteryczne” (2023)
J. Góra, A. Lis, „Najcenniejsze olejki eteryczne, część I” (2019)
E. Zieliński, „Lecznicza moc olejków eterycznych i aromaterapii” (2022)
R. Tisserand „Essential Oli Safety” (2013)
https://www.bmvfragrances.com/news-blogs/the-benefits-and-properties-of-bergamot-essential-oil
https://www.lucangeli.co/